A/r/tografi, sanatsal üretimi, akademik sorgulamayı ve pedagojik pratiği birbirinden ayırmadan birlikte ve iç içe geçmiş kimlikler içinde düşünmeye çağırıyor. Disiplinlerarası olmanın ötesinde, yaşamın sanatsal, düşünsel ve duygusal yönleriyle örülü bir yaklaşımı benimsiyor. Bu da yöntemi benim için sadece araştırma yapmanın değil, yaşamanın da bir biçimi haline getiriyor.

Bu eğitimde, a/r/tografiyle ilgili kavramsal açılımlar, pedagojik yansımalar ve sanatsal araştırma örneklerinin yanı sıra; birlikte üretme süreçlerinden, karşılaşmalardan ve aktarımlardan izler bulacaksınız. Yani yalnızca akademik içerikler değil; aynı zamanda deneyimlere, sezgilere ve bazen de sezilmeyenlere dair paylaşımlar olacak.

Burası, a/r/tografik bir paylaşım alanı. Yani sınırların net çizilmediği, düşüncenin ve sanatın iç içe geçtiği bir yer.

Hoş geldiniz.

Benim A/r/tografi Yolculuğum

Bu eğitim serisi a/r/tografiyle tanışmamdan bu yana geçen on yılı aşkın süredir biriken deneyim, düşünce ve üretimlerimi yansıtma ve bu yöntemle ilgili bilgilerini geliştirmek isteyenler için bir alan açmak amacını taşımaktadır.

A/r/tografi ile ilk karşılaşmam 2014 yılında, Kanada’daki British Columbia Üniversitesi’nde Prof. Dr. Rita Irwin’in Türkiye’ye davetiyle gerçekleşti. Kendisinde biraz bahsetmek istiyorum:

Prof. Dr. Rita Irwin A/r/tografik araştırma yönteminin dünyadaki en önemli kuramcısı olan isimlerden biridir. Kendisini sanat ve eğitime derinden bağlı bir sanatçı, araştırmacı ve öğretmen olarak tanımlamaktadır. Kanada Vancouver’da bulunan British Columbia Üniversitesi'nde (UBC) Program Geliştirme ve Pedagoji Bölümü'nde önemli bir akademisyen ve sanat Eğitimi Profesörüdür. 2005-2015 yılları arasında UBC'de Dekan Yardımcısı ve 1999-2005 yılları arasında Program Geliştirme Çalışmaları Bölüm Başkanı olarak görev yapmıştır. Rita, Kanada Eğitim Çalışmaları Derneği, Kanada Program Geliştirme Çalışmaları Derneği, Kanada Sanat Yoluyla Eğitim Derneği ve Uluslararası Sanat Yoluyla Eğitim Derneği Başkanlığı da dahil olmak üzere bir dizi ulusal ve uluslararası kuruluş için eğitim liderliği yapmıştır. Ayrıca ABD'deki Ulusal Sanat Eğitimi Derneği'nin seçkin bir üyesidir. Kariyeri boyunca Kanada Program Geliştirme Çalışmaları kapsamında Ted T. Aoki Ödülü (CACS), Kanada Yılın Sanat Eğitimcisi Ödülü (CSEA), Elliot Eisner Yaşam Boyu Başarı Ödülü (NAEA) ve Mentörlükte Mükemmellik için Killam Ödülü (UBC), Tom Barone Sanat Temelli Eğitim Araştırmalarına Seçkin Katkı Ödülü dahil olmak üzere bir dizi ödül aldı. Irwin'in araştırma alanları sanat eğitimi, sosyo-kültürel konular, K-12 ve informal öğrenme ortamlarında öğretim programı uygulamaları ve a/r/tografi konularını kapsamaktadır. Sanat temelli eğitim araştırmalarının pek çok biçimiyle ilgilenen Irwin'in mesleki gelişim, okullarda sanatçı programları, sanat eğitimi, sosyokültürel konular ve kimlik konularında çok sayıda yayını bulunmaktadır.

Ona göre A/r/tografi sanatsal performatifliğe dayalı olarak birbirlerine bağlı ve birbirleriyle örülmüş sorgulamalar içerir. A/r/tografik çalışmalar genellikle, sanat ve metin arasında ve sanat/araştırma/öğretme-öğrenmeye dayalı geniş kapsamlı kimlikler arasında anlayışlar yaratmaya odaklanır. A/r/tografide ilişkisel bir estetik sorgulama koşulu öngörüldüğünde canlandırılan ve sunulan/gerçekleştirilen bitişiklik, yaşayan sorgulama, açıklıklar, metafor/metonimi, yankılanmalar ve aşırılık gibi metodolojik kavramlar aracılığıyla gerçekleştirilir. A/r/tografi doğası gereği çoklu kimliklere dayalı olarak benlikle ilgili olduğu kadar sosyo-kültürel yapı ile de ilgilidir. Çünkü a/r/tografik araştırma bir topluluk ya da grup dinamiği ile de yaşayan sorgulama süreci ortaya koymaktadır. A/r/tografik araştırma grupları veya toplulukları, ortak sorgulamalara girişmek, eleştirel araştırma toplulukları olarak hareket etmek, araştırma sorularının evrimini açıklamak ve kolektif çağrıştırıcı/kışkırtıcı yolculuklarını paylaşmak ya da sunmak için bir araya gelmektedirler.

Prof. Dr. Rita Irwin ile karşılaşma benim için yalnızca bir yöntem öğrenmekten ibaret değildi; sanatçı, araştırmacı ve öğreten/öğrenen kimliklerimin iç içe geçtiği, yeniden şekillendiği bir dönüm noktasıydı. Bu dönüm noktası sonrası kendisi ile yaklaşık on yıldır oldukça keyifli, renkli, zengin ve sanatsal sorgulama dolu zamanlar geçirdik. Bu eğitim de benim on yıllık bu yolculuğumun bir çıktısı olarak sizlerle buluşmaktadır.

Benim a/r/tografiyle olan yolculuğum, daha önce de vurguladığım gibi 2014 yılında Prof. Dr. Rita Irwin’in Anadolu Üniversitesi’ne konuk olmasıyla başladı. Prof. Dr. Rita Irwin 2014 yılında hem Uluslararası Sanat Eğitimi Sempozyumu’nda davetli konuşmacı olarak A/r/tografi ile ilgili çalıştay gerçekleştirdi. Bu süreçte yürütücülüğünü yaptığım Sanat Temelli Araştırma Program Geliştirme projesine dayalı çalıştaylar yöntemin Türkiye'deki sanat eğitimi ortamına taşınmasında önemli bir başlangıç noktası oldu. O dönemde, sanat temelli araştırmalara dair farkındalığımız henüz sınırlıydı; ancak a/r/tografi, alışılagelmiş akademik kalıpların dışına çıkan bir araştırma biçimi olarak hem yöntemsel hem pedagojik anlamda yepyeni bir kapı aralıyordu.

2014 Yılı ST(A)EP Projesi Çalıştayları ve Sempozyum

2014 Yılı Çalıştay Serileri

Çalıştay serisinin çıktısı olarak Türkiye’de ilk defa Görsel Araştırma Yöntemleri kavramı tarafımın yürütücülüğündeki ekip bağlamında kaleme alındı. 2014 yılından sonra yaklaşık iki yıllık yoğun bir süreç sonrası ST(A)P projesi tamamlandı ve proje çıktılarından biri olan kitap uluslararası bir yazar ekibi ile oluşturulan özgün üniteler, derleme ve uyarlama metinler, zenginleştirilmiş uygulama ve araştırma örnekleri ile 2016 yılında basıldı. Bu yıl 11. baskısını yapan kitap Görsel Araştırma Yöntemleri ve Sanat Temelli Araştırma Yöntemleri’ne ilişkin ciddi bir farkındalık yarattı. Bu süreçte birçok akademisyen Görsel Araştırma Yöntemleri dersini Türkiye’nin birçok yerinde açtı ve derste söz konusu eseri kullandılar. Ayrıca sanat, tasarım, iletişim, sanat eğitimi alanından lisansüstü öğrenciler ve araştırmacılar tezleri ve çalışmalarını Sanat Temelli Araştırma paradigmalarına göre şekillendirdiler.

Anahtar Sözcükler: a/r/tografi, artografi, A/r/tografik araştırma yöntemi